“We hebben zoveel geluk,” fluisterde Omar, terwijl zijn ogen verwoed rond de omringende jungle dartelden. “De meeste gidsen nemen toeristen niet mee op wandelsafari in de kernzone van het park, maar wij hebben hier de beste kans om tijgers te zien.” Het park in kwestie - Chitwan National Park in zuid-centraal Nepal - is het thuis van 128 Bengaalse tijgers[1], en wordt beschouwd als een wereldwijd succesverhaal op het gebied van natuurbehoud. Onze vijfkoppige groep volgde een van die tijgers te voet in de beruchte kernzone, slechts gewapend met bamboestokken als bescherming. Toen Omar zijn dankbaarheid uitsprak, waren we al verse tijgersporen en uitwerpselen tegengekomen, evenals angstaanjagende klauwsporen op de bast van een boom. De nabijgelegen resusapen en gevlekte herten begonnen nu alarmkreten te slaken om elkaar te waarschuwen voor een naderend roofdier, en we zetten ons schrap voor de geduchte carnivoor die zich zou openbaren. Ik hield mijn vertrouwde bamboestok stevig vast en bad dat ik geluk zou hebben en dat de tijger Omar zou opeten in plaats van mij...
Kies lokale gidsen voor een duurzame safari
... Omar was niet de gids en gelukkig stond hij ook niet op het menu. Hij was een gast uit Kathmandu die de vorige avond met zijn vriend Tenzing de vijf uur durende rit had gemaakt in de hoop een glimp van een tijger op te vangen. Hij had dit blijkbaar gedaan zonder zijn vrouw en moeder op de hoogte te stellen, die allebei tijdens de trektocht boos aan het chatten waren om te horen wanneer hij zijn gezinstaken zou hervatten. Zijn katerige houding bleef nog een paar minuten hangen nadat hij zijn telefoon had gecheckt, wat suggereerde dat een ontmoeting met een wilde tijger waarschijnlijk minder woest zou zijn dan de begroeting die hem thuis te wachten stond. Net als ik, waren Omar en Tenzing te gast in Chital Lodge, een bescheiden familiepension in Meghauli - gelegen op 30 minuten tuk-tuk rijden van de populaire toegangspoort Sauraha, waar een groot deel van de hotels en reisorganisaties voor safaritoeristen is gevestigd.
Chital Lodge wordt gerund door Bishnu, die op het terrein is opgegroeid nadat zijn vader het in de jaren tachtig had geopend, en hij voedt er nu zijn eigen kinderen op. Hoewel het omliggende gebied steeds meer in de belangstelling komt van Indiase en in Kathmandu gevestigde investeerders, biedt de toeristenindustrie ook een potentiële levensader voor de lokale gemeenschappen. Kleinschalige, duurzame touroperators zoals Bishnu kunnen bezoekers unieke perspectieven en milieuvriendelijke alternatieven bieden voor de grote horecagroepen. Het was inderdaad Bishnu's intieme kennis van het nationale park, rustige autoriteit en passie voor wilde dieren die Omar hadden aangetrokken om de afgelopen jaren meerdere keren terug te keren. Het was ook de reden waarom ik geen paniekaanval kreeg toen ik hoorde dat we een tijger volgden in een gebied van het park waar veel anderen niet durven komen.
Bishnu, een gids in het Chitwan National Park, zoekt naar diersporen in de Nepalese wildernis. Foto door Paddy Cooke.
Veiligheidstips voor je wandelsafari-avontuur
Na een stevig zelfgemaakt ontbijt vertrokken we om 7 uur 's ochtends in een safari-jeep uit de lodge. Tegen 7.30 uur genoten we van een ontspannen kanotochtje op de Rapti rivier, waarbij we af en toe Gharial krokodillen in het water en olifanten op de oevers zagen terwijl we luisterden naar het vroege ochtendkoor van de vogels. De rust werd na een uur onderbroken toen de kano op de oever strandde en we de opdracht kregen van boord te gaan om aan onze wandelsafari te beginnen.
Bishnu verzamelde onze kleine groep in een groepje om de belangrijkste “do's” en “don'ts” door te nemen tijdens onze trektocht. Volg zijn instructies altijd op en blijf dicht bij de groep. Maak geen harde geluiden en, het allerbelangrijkste, raak niet in paniek als je tegenover een groot wild dier komt te staan - of het nu een tijger, olifant, neushoorn of lippenbeer is. We moeten het voorbeeld van Bishnu volgen en alleen in of achter een boom gaan schuilen als ons dat wordt opgedragen. Bij een ontmoeting met een tijger was het belangrijk om oogcontact te houden en langzaam achteruit te lopen. Als algemene regel liep Bishnu voorop in de groep en zijn tienerassistent - die veel meer leek te houden van zijn smartphone dan van zijn bamboestok - liep achteraan. In stilte maakte ik mijn persoonlijke regel om nooit van Bishnu's zijde te wijken totdat we weer veilig in de safari-jeep zaten.
Hoe Nepal een wereldleider werd op het gebied van natuurbehoud
We waren nog maar een paar minuten aan het lopen toen we onze eerste eenhoornige neushoorn tegenkwamen die zich in een waterpoel wentelde. Terwijl we ons tussen de struiken verschansten om te kijken, spitsten Bishnu's oren zich bij een vreemd geluid dat leek af te wisselen tussen klikken, sissen en grommen. Deze vreemde kakofonie kwam uit een hol aan de overkant en al snel werden we getrakteerd op een Gharial krokodil met een lange snuit die uit haar nest kwam en het water in gleed. Dit bleek het teken te zijn voor de gepantserde neushoorn om uit het ondiepe te komen en ons vanaf de overkant van het water argwanend aan te kijken.
Hoewel Bishnu had gewaarschuwd voor de gevaren die neushoorns kunnen vormen als ze zich bedreigd voelen, hebben ze goede redenen om op hun hoede te zijn voor mensen. Volgens de meest recente telling leven er 694 eenhoornige neushoorns[2] in Chitwan National Park op een totaal van 752 in Nepal. Dit aantal vertegenwoordigt een opmerkelijke ommekeer in het lot van de Nepalese neushoornpopulatie, die in de jaren zestig bijna was uitgeroeid[3].
Dankzij de succesvolle beschermingsinspanningen was deze eerste neushoornontmoeting zeker niet onze laatste tijdens onze expeditie. Ik telde er in totaal 10 gedurende de dag, sommige van een afstand en een paar die misschien te dichtbij kwamen, maar de altijd waakzame Bishnu wist zich altijd te gedragen tijdens elke ontmoeting.
Net als de eenhoornige neushoorn neemt ook de tijgerpopulatie in Chitwan National Park toe. Nepal wordt zelfs beschouwd als een wereldwijd succesverhaal op het gebied van tijgerbehoud - de nationale populatie is in 13 jaar tijd bijna verdrievoudigd. Van de 13 landen die tijdens de Global Tiger Summit in 2009 beloofden hun tijgerpopulaties te verdubbelen, was Nepal de eerste die dit doel bereikte - en overtrof.
Het succes van de beschermingsinspanningen van Nepal wordt deels toegeschreven aan een zero-poaching aanpak[4] die wordt gehandhaafd door nationale parkwachters ondersteund door militaire eenheden en ondersteuningsteams van de gemeenschap. Tegelijkertijd heeft de overheid samengewerkt[5] met natuurbeschermings-NGO's en lokale gemeenschappen om de tijgerpopulaties te monitoren en te beheren.
Het verkennen van Chitwan National Park in Nepal per boot met een gids en mede-avonturiers. Foto door Paddy Cooke.
Een evenwicht vinden tussen tijgerbehoud en de veiligheid van de gemeenschap
De groeiende tijgerpopulatie in Nepal, die terecht wordt geprezen om haar succesvolle inspanningen voor natuurbehoud, voedt een groeiende industrie voor safaritoerisme. Het toenemende aantal tijgers leidt echter ook tot bezorgdheid over dodelijke interacties tussen mens en tijger. Lokale media[6] melden dat 62 mensen zijn gedood bij in totaal 104 tijgeraanvallen die tussen 2019 en 2022 plaatsvonden in de nationale parken en aangrenzende bufferzones van Nepal. Volgens de altijd kalende Bishnu ging het bij de meeste aanvallen om ouder wordende of zieke tijgers die niet meer in staat waren om effectief te jagen op hun favoriete prooien, zoals herten en wilde zwijnen. Daardoor is de kans steeds groter dat ze op vee jagen of, in zeldzamere gevallen, op mensen.
Interacties tussen tijgers en mensen doen zich meestal voor in gemeenschappelijke bossen of in de buurt van naburige nederzettingen wanneer dorpelingen hout of gras aan het sprokkelen zijn voor diervoeder, en Bishnu benadrukte dat tijgers de neiging hebben om groepen mensen te vermijden.
Bishnu's lokale kennis zorgde ervoor dat hij goed wist wanneer er een tijger met een hoog risico op jacht was, en tot nu toe zijn er geen gedocumenteerde gevallen van aanvallen op toeristen in het nationale park, ondanks het feit dat veel bedrijven dagelijks wandelsafari's aanbieden. Desondanks laten de eerder genoemde statistieken over recente ontmoetingen tussen mens en tijger zien voor welke uitdagingen lokale gemeenschappen en beleidsmakers staan bij de aanpassing aan de groeiende populatie van deze prachtige wezens.
Nu er meer dan 300 resorts [ 7]aan de rand van het Chitwan National Park liggen en het gebied recordaantallen bezoekers trekt [8], is het te hopen dat de groei van het safaritoerisme ook bredere sociaaleconomische voordelen zal genereren en dat de inspanningen om de lokale wildpopulaties verder te stimuleren in overleg en harmonie met de lokale gemeenschappen zullen worden voortgezet.
Wandelen door het hoge gras van Chitwan National Park, Nepal, op weg naar een uitkijktoren voor een beter uitzicht over de wildernis. Foto door Paddy Cooke.
Geluksgevoel: Reflecties op de wildwonderen van Chitwan
Na een lange en waakzame rust in de verhoogde schuilplaats om aan de middaghitte te ontsnappen, waagden we ons weer in de bush op zoek naar ontmoetingen met wilde dieren van dichtbij. Het duurde niet lang voordat een parmantig wrattenzwijn en haar biggetjes ons pad kruisten, zo'n 50 meter verderop, toen we door een open plek tussen lange grassen liepen. Bishnu fluisterde dat de wrattenzwijnfamilie zich in de perfecte positie bevond voor een tijgerhinderlaag die er - gelukkig voor hen - nooit kwam. Later die middag, terwijl we genoten van de schaduw van de jungle, werden we door een plotseling geluid van brekende takken geattendeerd op de verrassende aanblik van een kraagbeer met twee jongen die in tegenovergestelde richting door het kreupelhout stormden. Zulke ongelooflijke waarnemingen werden meestal gevolgd door lange periodes van stil en contemplatief wandelen, wat een bijna meditatieve ervaring opleverde tussen de geluiden van het bos.
Ondanks enkele hartveroverende momenten in de loop van de lange, hete dag, voelde ik een gevoel van spijt toen we in de schemering over een ondiep punt van de rivier waadden om weer aan te sluiten bij onze safarijeep. Ondanks de overduidelijke aanwezigheid van een tijger in de kernzone voordat we stopten voor de lunch, koos het enigmatische wezen ervoor om zich niet te laten zien. “Tijgers zie je alleen als ze gezien willen worden,” merkte Bishnu wijselijk op. “Je kunt er zeker van zijn dat de tijger ons zeker heeft gezien.” Ik gaf mijn vertrouwde bamboestok terug en concludeerde dat deze veel effectiever was als tijgerafweermiddel dan ik aanvankelijk had verwacht. Ik concludeerde ook dat Omar gelijk had: ik had zo'n geluk dat ik Chitwan National Park in al zijn ruwe en ruige glorie had mogen ervaren.
Een majestueuze Bengaalse tijger zit trots te midden van de weelderige groene jungle en toont de schoonheid van de rijke fauna van Nepal. Foto door Javier Virues-Ortega op Unsplash.
Voor avonturiers die de verbluffende landschappen en het rijke wildleven van Nepal op een duurzame manier willen verkennen, biedt Exploreo tientallen geverifieerde rondreizen die zijn ontworpen om je onder te dompelen in de natuurlijke en culturele schoonheid van dit ongelofelijke land. Of je nu een trektocht maakt door de Himalaya, op wildsafari gaat of historische en culturele pareltjes ontdekt, de Nepal-reizen van Exploreo bieden je een onvergetelijke ervaring met respect voor het milieu en de lokale gemeenschappen.